Enerji ve Elbette Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Bartın’daki eroin faciası karşı TBMM’ye bilgi verdi. Dönmez, faciada yaşamını yitiren işçiler amacıyla, “adam başına hep 1,5 milyon liranın üstünde tıpkısı ödeme yapılacaktır” dedi. Dönmez’in açıklamalarına tepki gösteren CHP ve HDP milletvekilleri “İstifa edin” çağrısı yaptı.
Erke ve Tabiatıyla Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Bartın’ın Amasra ilçesinde 41 işçinin ölümüyle sonuçlanan beyaz zehir faciasıyla ait bugün TBMM Umumi Kurulu’nu bilgilendirildi. Dönmez, ezcümle şunları söyledi:
“ELİM KAZA: 14 Ekim Cuma Namazı akşamı saat 18: 10 sıralarında, Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Amasra Müessesesi’nde ülkemizi kanun boğan feci ayrımsız maden kazası meydana gelmiştir. Ilçe haberini alır almaz İçişleri Bakanı’mız ve Himmet ve Toplumsal Güvenlik Bakanı’mızla birlikte olay hesabına intikal ederek çalışmaları şahsen durumunda koordine ettik, bütün kurumlarımızı de teyakkuz durumuna geçirdik. bahis konusu kilolu hadisenin, bataklık gazı gazının boşalmasına ilişkin kendisine grizu patlaması şeklinde meydana geldiği değerlendirilmektedir. Patlamanın arkası sıra galeride bölümsel yangınlar oluşmuş, keza kömür üretiminin yapıldığı alanda üstelik bölümsel göçükler meydana gelmiştir.
110 MADENCİ KARDEŞİMİZ ÇALIŞMAKTAYDI: Kazanın meydana geldiği 16: 00-24: 00 vardiyasında 110 madenci kardeşimiz çalışmaktaydı. İşletmedeki tahlisiye, yani istirdat ekiplerimiz tarafından ivedilikle düzlük altında taharri-istirdat çalışmalarına başlanmıştır. TTK Amasra Müessesemizde 30 tahlisiyecimiz bulunmaktadır. Antrparantez Zonguldak, Bartın, Ankara ve Kütahya’dan birlikte mecmu 110 kişilik ilave tahlisiye ekipleri, maden ocağındaki arama-kurtarma çalışmalarında meydan altında fariza almıştır. Bartın, Sakarya, Kütahya, Karabük, Zonguldak, Eskişehir, Bolu, Düzce, Kastamonu, Samsun ve Ankara illerinden 116 şahsiyet AFAD taharri-istirdat ekibi üstelik çalışmalara destek atfetmek amacıyla bölgeye sevk edilmiştir.
MÜESSESEDE ÜRETİME, FALİYETE DURULUK VERİLDİ: Madencilerimizden 58’i salim adına boşaltma edildi, ne yazık kim 41 madenci kardeşimiz hayatını kaybetti, 11 madencimiz ise yaralı namına hastanelere sevk edildi. 6 madencimiz, Keyif Bakanlığı’nın ambulans uçağıyla İstanbul Çam ve Sakura Site Hastanesi’ne irsal edildi, küsurat 5 gaileli madencimizin tedavilerine bile Bartın’dahi devam edildi. Bugün bakımından yalnız İstanbul’birlikte 6 madencimizin tedavisi bitmeme ediyor, Bartın’daki bütün çorlu madencilerimiz da hamdolsun taburcu oldu. Kazanın ardından, 18 saat içerisinde arama-kurtarma faaliyetleri tamam ve müessesede birlikte üretime, faaliyete ara verilmiştir. Yangının havayla irtibatını keserek söndürülmesi amacıyla iki noktadan baraj yapımı dahi tamamlanmıştır.
37 MADENCİYE 1 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI: TTK’nın 2010’dan bu yana yaptığı 677 milyon teklik yatırımın yüzde 33’ü iş güvenliğine ayrılmıştır. TTK’nın 5 müessesinden sunu küçüğü olan Amasra müessesine ise bire bir yıllar beyninde 77 milyon teklik envestisman yapılmıştır. Bu de yüzde 40’a mukabele etmektedir. İlgili yönetmeliğe göre rastgele 250 çalışana aynı iş sağlığı ve güvenliği uzmanı görevlendirilmesi zorunluyken TTK Amasra Müessesemizde 580 çalışanımıza 16 iş sağlığı ve güvenliği uzmanı görevlendirilmiştir. Ayrıksı bir anlatım ile seçkin 37 madencimize aynı aksiyon sağlığı ve güvenliği uzmanı düşmektedir. İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı vasıtasıyla emek alanlarındaki bütün hisse senedi ve muamelat basamaklarının risklerinin hareket güvenliği uzmanlarınca değerlendirilmesi zorunluluğu getirilmiştir ve bu kurumda icraat üstelik bu düzenlemelere göre yapılmaktadır.
EN SONUÇ DENETİM 21 AĞUSTOS’TA BAŞLADI: Türkiye’da tamlık madenleri denetlemekle işyar olan ve talih genelinde risk gruplarını bile dikkate alarak 8 bin denetim gerçekleştiren Beyaz Zehir ve Yer Yağı İşleri Genel Müdürlüğü yoluyla, meydan altı kömür ocakları yılda genişlik bir iki 4 kez denetlenmektedir. Bu kapsamda TTK Amasra Müessesesi’nin da bu yıl yapılan dördüncü, yani serencam yapılan denetimi 21-27 Ağustos tarihleri ortada saha şeş uzmanları aracılığıyla durumunda denetimi gerçekleştirildi. Bu denetimlerde maharet ve idari düzenlemelere çap bir bap tayin edilmemiştir. Ayrıksı denetimlere gelince, işletmenin ilkgüz ayı içerisinde TTK İş Sağlığı ve Güvenliği Terbiye Ofis Başkanlığı, yani bu iç denetleme, ustalık elemanları yoluyla denetlendiğini gördük. Keza Faaliyet ve Sosyal Asayiş Bakanlığı’nın iş müfettişlerince bile teftiş yapıldı.
Kazanın peşi sıra başlayan adli ve yönetimsel soruşturmalara gelince, olayın meydana geldiği önce andan itibaren Bartın Cumhuriyet Başsavcılığı aracılığıyla 6 müddeiumumi görevlendirilmek vasıtasıyla adli anket başlatılmıştır. Bakanlığımız ile Faaliyet ve Içtimai Düzenlilik Bakanlığı tarafından ayrıca yönetsel, teknik anket ve denetimler başlatıldı. Olayın kamu boyutları ile açıklığa kavuşması amacıyla gerekli her cins desteği ilişkin denetleme birimlerine vereceğiz.
SAYIŞTAY RAPORUNA YANIT VERDİ: Kazanın yaşandığı önce dakikalarda Sayıştay raporları kamuoyunda gündeme getirilmiştir. Konuyla ilgilendiren adına isteyerek evet üstelik yanlışlıkla ortaya atık iddialara aleniyet ifade etmek istiyorum. Sizin dahi bildiğiniz kabil Sayıştay, TBMM yerine amme idarelerinin mali faaliyet, karar ve işlemlerini denetlemekle görevlidir. Çözme böyleyken 2017 ve 2019 yılları Sayıştay raporlarında düzlük düzlük ‘Solunabilir ve Patlayabilir Tozla Mücadele’ başlığı altındaki hususların dikkate alınmadığı iddiası ortaya atılmıştır. Bu iddiaya ilgilendiren ölçümler ve kontroller tüm yapılmakta ve mevzuatta belirtildiği seviyede tutulmaktadır. İkinci adına, Soma ve Ermenek kazalarından sonradan mevzuattaki düzenlemelere güvenerek TTK’üstelik iyileştirmeler yapılmadığına dayalı iddialar ortaya atıldı. Bütün müesseselerde bulunan hep 200 kilometrelik saha şeş açıklıklarında ‘hayat hattı’ yapılış edildi. Yer altı ferdi halaskâr maske değiş istasyonları kuruldu. Yekpare hisse senedi süreçleri için risk kıymetlendirme yükümlülüğü getirilmiş, bu kapı çalım yoluyla titizce takip edilmiştir. Meydan altında metan, müvellidülhumuza, karbonmonoksit, hidrojen sülfür, yalaz ve hava hızını ölçen sensörlerin bulunması zorunluluğu de namına getirilmiştir. Ayrıca müstakil çalışan seçme ekipte en bir iki tıpkı nüsha gezmen ölçüm cihazı de bulunmaktadır. Ayrıca taşıyıcı haberleşme ve ivedi ikaz sistemi, tahlisiye cihazı, halk tipi sıcaklık ve basınç ölçer, çoklu gaz analiz seti, merkezi gaz izleme seti, exproof alıcı, anne nefeslik aspiratör modernizasyonu, ferdî oksijen maskeleri, antistatik aksiyon elbiseleri, basın solunum istasyonları, kendiliğinden ateş söndürme sistemleri, sekunder havalandırma pervaneleri kabil burada sayamayacağım ister ferdî gerekse birlikte sahaya müteveccih bütün amal yapıldı.
VERİLER BİRBİRİNİ TEYİT EDİYOR: Meydan altındaki bütün say alanlarının çekicilik antre ve çıkışını onaylamak ve yoklamak amacıyla altılı ganyan sensörler yapılış edilmiştir. Bu sensörler, her müessesemizde kâin merkezi doğal gaz izlem birimlerinden izlem edilmektedir. Bunu şöyle yapmak gerekirse müteharrik her bir ekibin elinde doğal gaz dedektörleri var. Antrparantez çalıştığı ortamlarda çakılı bünye edilmiş dedektörler var. Bunlar aydınlık ve ünlü uyarı yapıyor. Anlaşılan seviyelere geldiği zaman gaz miktarları, bunlar yapılıyor. Bununla dahi yetinilmemiş, benzeri çevir sesi hattı ile işletmenin üstünde merkezi gaz izleme sistemi kurulmuş, orada dahi daim operatörler bu durumu izliyor. Verilerden rastgele birisinde yarık olması yerinde birlikte doğrusu birbiriyle teyit ediyorlar.
Üçüncü namına, Sayıştay raporunda ‘Çekicilik Degajman Yönergesi hükümlerinin titizce uygulanması gerekmektedir’ ifadesi dahi kamuoyunda saha aldı. Sayıştay’ın bulguları arasında yer düz Gelgel Degaj Yönergesi’hangi üstelik esasen tıpkısı şekilde riayet edilmektedir. 2020 yılı içerisinde Düzentileme ve Toplumsal Düzenlilik Bakanlığı aksiyon denetçilerince gelgel aksiyon yerlerinde bilcümle 26 denetleme işlenmiş olup, bunun dört tanesi Amasra Taşkömürü Müessesi düz altı işletmelerinde gerçekleştirilmiştir. Yeniden bakanlığımıza mecbur Eroin ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü görevlilerince kurum hisse senedi yerlerinde 45 denetim yapılmış olup, bunun 7’si Amasra işletme müessesi vadi şeş hareket yerlerinde gerçekleşmiştir.
Sayıştay raporlarında bahsedilen hususla ilgilendiren kendisine, aslında denetime izinli olan MAPEG denetçileri ile Emek Bakanlığı hareket sağlığı ve güvenliği denetçileri aracılığıyla her tespitte bile bulunulmamıştır. Kazanın olduğu gün, Sayıştay raporundaki ifadeler çarpıtılarak, kömürün içerisinde yer alan bataklık gazı gazı miktarı, çalışılan ortamda faziletli metan gazı belirleme edildi şeklinde birlikte önceleme edildi. bahis konusu ifade, o çağ dahi açıklandığı kabil ağız ağıza yanlıştır. Kömürün içindeki metan miktarı ile ocaktaki havalandırma içerisindeki metan oranı birbirinden değişik konulardır. Grizu patlamaları, kömürdeki metan miktarı değil, ortamdaki albeni içerisindeki metan yüzdesi ile ilgilidir. Adı geçen raporlar, TBMM KİT Komisyonu’nda dahi görüşülmüş, ibra da edilmiştir.
İHMAL VARSA GEREĞİ YAPILACAK: Perforaj ve patlamaya müteveccih ortaya atılan iddialara gelince, acun genelinde hesaplı madencilik faaliyetlerinin birçoğunda perforaj ve patlatma yöntemi kullanılmaktadır. İşin gereği kendisine minimum seviyede ve kontrollü adına ülkemizde birlikte yeniden beceri düzenlemelere uyma edilerek uygulanmaktadır. Akibet olarak, beyaz zehir ocağının patlayacağı iddialarına birlikte aleniyet lütfetmek istiyorum. Yer altı kül emek alanları ve antre-depar alanları bataklık gazı, müvellidülhumuza, karbondioksit, karbonmonoksit, müvellidülma sülfür, alev ve gelgel hızı ölçümleri ile 24 saat boyunca sonsuz izlenmekte ve bilgiler dahi vasıta altına alınmaktadır. Yani o işletmemizde, bire bir uçaklarda olduğu kabil kişmiri kutumuz var. O esas büyüklüğünde gerçekleşen kül ölçümler, süfli ve yukarıdaki görevlilerin arasındaki temas çeşit telsiz ve telefon konuşması kayıt altında. Bunların kâffesi birlikte inceleme ve denetime tabi olacak. Hiçbir endişeniz olmasın, en ufak tıpkısı boşlama varsa gereği yapılacak.
Burada birisi detone ya dahi kusursuz demedim. Yapılan ilk tespitleri sizlerle paylaşıyorum. Havadaki metan gazı oranının yüzde 5 ila yüzde 15 ortada olması, arz ufak bir yalın vb. ısı kaynağı ile bağlantı etmesi halinde grizu patlaması meydana gelmektedir. Üç öz tıpkısı arada olursa patlama oluyor. Bir klasik namına yanıcı konu ki burada metan, diğeri çekicilik, aynı özge üçüncüsü de iğneli madde, yani ısı kaynağı. Ayrıca şu hususları da yorumlamak isterim ki İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’ne bakarak beyaz zehir iş yerlerinde ortamda yüzdelik 1 oranında bataklık gazı bulunması yerinde patlatma yapılmaz. Bunlar, mevzuatta düz düz eşik değerler. Yüzdelik 1,5 bataklık gazı varsa inanma gayeli ruh kesilir, yüzdelik 2 metan bulunması yerinde bile madenciler mesai ortamından tahliye edilir. Doğal Gaz strateji sensörleri ile de ortamdaki gaz belli değerlerin üstüne çıktığında, biraz önceki da ifade ettiğim gibi sesli ve aydın alarm verilerek çalışanlar uyarılmaktadır. TTK Amasra Müessesesi’hangi kurulan sensörler ile metan oranı yüzdelik 1,5 değerine ulaştığında hem merkezi doğal gaz izlem sisteminde hem bile yer altındaki sistemde soluk mum yanmakta, sesli uyartı vermektedir. Akabinde merkezi gaz strateji birimi tarafından ilgilendiren birimler çabucacık telefon ile bilgilendirilip dizge takibe alınmaktadır. Bataklık Gazı oranı yüzde 2 değerini bulduğunda saha altındaki sistemde ve kayran üstündeki doğal gaz izlem merkezinde kırmızı alarm devreye girer ve birden acil ebat prosedürü işletilmek aracılığıyla çalışanlar boşaltma edilerek akman havaya çıkarılmaktadır.
PATLAMADAN ÖNCEKİ SON TAKDIR YÜZDELIK 1,69: Kazandan önceki serencam kayıtlar incelendiğinde, ortamdaki metan gazı oranı ilk yüzde 1,5 seviyesine kazanmış, saat 18: 05 sularında inanma amaçlı cümbüş kesilmiştir. Saat 18: 09’birlikte ise akibet taşıt, havadaki metan oranının yüzdelik 1,69 adına ölçüldüğünü göstermektedir. 18: 09’dan sonraları anahtar alınamadı. Yekpare değerlendirmelerimiz o saatten sonradan, bu patlama 18: 10 sularında ulaştı. Patlama anındaki metan seviyeleri, merkezi gaz izlem sisteminde ölçülen bu. Demincek ustalık birimler, bilirkişiler, yukarıda kayıtlarda bu değerleri yegâne biricik değerlendirecek.
KİŞİ BAŞI 1,5 MİLYON LİRA TAZMİNAT: Kaymakamlik sonrası yapılacak ödemelerden dahi bahsetmek istiyorum. Mesul kimse çıkartılacak ortaya, kimseyi de gizlemeyeceğiz. AFAD, TTK, Türk-İş Sendikası, Emek ve Içtimai Güvenlik Bakanlığı’mız ve Ev ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’mız eliyle adam başı toplanmış 1,5 milyon liranın üzerinde tıpkısı ifa yapılacaktır. Halihazırda bu ödemeler bile yapılmaya başlanmıştır. Esasen kazanın meydana geldiği önceki andan itibaren devletimiz cümle alım ve imkanları ile Bartın’daydı. Esenlik Bakanlığı’mız, 15 UMKE timi, 262 personel, 51 ambulans ile 2 uçak ambulans ile kazazedelerin ilk afiyet müdahalesini ve hastanelere sevkini gerçekleştirmiştir. Mavera yandan biraz ilk üstelik anlatım ettiğim kabilinden, şehitlerimizin ödemelerine başlandı. Proses sunma güdük müddet zarfında tamamlanacaktır. Şehitlerimizin emaneti bizimdir. Madenci kardeşlerimizin evlatları bizim emanetimizdir. Terbiye, sağlık, gelişim bulma kabil gereken değme makule desteği kendilerine vereceğiz.”
Fatih Dönmez’in açıklamalarına reaksiyon gösteren CHP ve HDP milletvekilleri “İstifa edin” çağrısı yaptı.
