Birleşmiş Uluslar (BM), Myanmar’bile gücük ay 2021’deki askeri darbenin arkası sıra adam hakları ihlallerinin artarak bitmeme ettiğini ve insanların hayatın temas alanında baskıyla karşılaştığını açıkladı.
BM İnsan Hakları Efdal Komiserliğinin (OHCHR) yayımladığı raporda, Myanmar’bile askeri darbenin peşi sıra adam haklarının umumi durumu ve Arakanlı Müslümanlar ile gayrı azınlıkların yaşadığı sorunlar vadi aldı.
Raporda, darbenin arkası sıra geçen iki yılda Myanmar’da koca hakları ihlallerinin artarak devam ettiği, insanların yaşamın gelişigüzel alanında baskılarla karşılaştığı belirtildi.
Bulguları 96’dan çok mağdurla yapılan musahabe ve toplantılara müstenit ifade, uydu görüntüleri, doğrulanmış multimedya dosyaları ve emin çıplak köken bilgileriyle desteklendi.
Darbenin yapıldığı 1 Şubat 2021 ile 31 Sülale 2023 arasını havi rapora bakarak, bu süreçte bildirme az 2 bin 940 kişi güvenlik güçleri yoluyla öldürüldü.
Rapora bakarak, Myanmar’de askeri yönetimin yönetimsel organı olan Myanmar Cesamet İdare Konseyi (SAC) ve SAC’a sınırlanmış silahlı gruplar yoluyla en beş altı 17 bin 572 birey gözaltına makbuz. Myanmar’daki 330 ilçeden 255’i ve çevresinde silahlı çatışmalar yaşandı.
Yine kalabalık tarafından köyler ve şehirlerde yapılan baskınların peşi sıra haddinden fazla sayıda yargısız infazın yapıldığı belirtildi.
Şubat 2021’den bu yana askeri hapishanelerde bildirme birkaç 920 dirilik hayatını kaybederken ara sıra kişiler çekicilik saldırıları, bütünüyle atışı ve kundaklama sonucu yaşamını yitirdi.
Myanmar genelinde ordu son iki yılda 301 gelgel ve 756 külliyen saldırısı düzenledi.
Kalaba, giderek küsurat şekilde askeri yönetim karşıtı silahlı gruplarla angajmanlı olmakla suçlanan kişileri gaye alırken, kollar dahil kalaba aracılığıyla azap ve acı münasebet uygulandığı bildirilmeye devam ediyor.
Keyfi murakabe, ara sıra durumlarda “zorla yitirme” vakalarının yaşandığına dayalı şikayetlerin bulunduğu, kalaba, özellikle önde gelen politik figürler özellikle olmak üzere dini liderleri ve aranan kişilerin ocak üyelerine da baskı yapıyor.
Arakanlı Müslümanlar “dehalet” endişesi yaşıyor
Binlerce kişinin ölümüne ve 700 binden aşkın Arakanlı Müslümanın yerinden edilmesine öğün açan 2017’deki askeri operasyonlardan 5 sene sonradan, Myanmar’birlikte küsurat tahmini 600 bin Arakanlı, hayatın herhangi bir kesiminde güç riskler ve sistematik ayrımcılıkla karşı karşıya.
Arakan eyaletinde özerklik talebiyle silahlı eylemler düzenleyen Arakan Ordusu örgütü ile Myanmar ordusu arasındaki bakir çatışmalar, Arakanlıların “sığınma” endişelerini artırırken seçkin iki taraf de Arakanlı sivilleri mahsustan yerine riske atarak köyleri yakınında savaşmakla suçlandı.
Vatandaşlık hakları reddedilen Arakanlılar, yolculuk izinleri almak, anne hizmetlere erişmek ve itilaf faaliyetleri yürütme konularında zorluklar yaşıyor.
Sistematik ayrımcılığın tıpkısı sonucu adına yüzlerce Arakanlı “henüz sakıncasız” şerait üzere belirli riskleri göze alarak insan kaçakçıları marifetiyle ülkeden ayrılmayı tercih ediyor.
BM verilerine göre, 2021’birlikte 700, 2022’dahi 3 bin 500’den çok Arakanlı okkalı olan bahir yoluyla kaçma girişiminde bulundu.
Geçen sene 2 binden fazla Arakanlı “müsaadesiz yolculuk” zımnında tutuklanırken bunun, 2021’deki sayıların iki katından çok olduğu belirtiliyor.
Myanmar’birlikte darbeden bu yana 178 gazeteci gözaltına alınırken 2’si öldürüldü, 122’si serbest bırakıldı ve 54’ü halen gözaltında tutuluyor.
2021’bile 18, 2022’bile ise 42 kalkmak üzere 60 gazeteci mahkum edildi.
Darbenin ardından 758 bin 500 birey yerinden edildi
Darbenin arkası sıra başlayan hesaplı ve toplumsal haklar konusundaki mesail üstelik artarak devam ediyor.
Kargaşa, umumi yerine evlerden zorla boşaltma, mülklere halk koyma, çekicilik saldırıları, kundakçılık ve esmer mayınlarının kullanımı eliyle evlerin ve mülklerin bilerek namına yok edilmesine faktör oldu.
Myanmar’birlikte darbenin peşi sıra 758 bin 500 sevimli yerinden edilirken, bu ölçü geçen sene şubat ayında 441 bin 500 kendisine kayıtlara geçmişti.
Ülkede 15,2 milyondan fazla birey, azık güvenliği krizi ile yüz yüze kaldı. Nüfusun yaklaşık yüzdelik 40’ı meskenet sınırının altında yaşıyor.
Myanmar’da sunma bir iki 3,7 milyon bala ordunun arama ettiği yetişek sistemine katılmazken, birçok eğitimci de sivil itaatsizlik hareketine katılarak terbiye vermiyor.
Myanmar ordusu, 2020’deki genel seçimlerde alavere dalavere yapıldığı iddialarının ortaya atılması ve ülkede politik gerginlik yaşanmasının arkası sıra 1 Şubat 2021’birlikte yönetime umum koymuştu. Cıvıl Cıvıl, ülkenin eski fiili lideri Aung Unvan Suu Çii başta doğmak amacıyla mukavim çokça izinli ve kuvvet partisi yöneticisini gözaltına almış ve tıpkı yıllığına alışılmamış hal zar etmişti.
