Faaliyet ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Bilimci, emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) konusuna ait, “Şu anda gözyaşı şartını kaldırırsak, prim dönüş sayısı ve hizmet süresi markajcı kısaca 1,5 milyon gönül var.” dedi.

Bilim Adamı, TBMM Tasrif ve Bütçe Komisyonunda, bakanlığı ile ilişkin kuruluşlarının 2023 yılı bütçesinin sunumunu yaptı.

Üretim Sürecine Katılma Projesi’ne ait hikmet veren Âlim, bu sene 50 bin kişiyi kapsayacak projenin başarıyla sürdürüldüğünü ve gelecek yıllarda daha de geliştirilip yaygınlaştırılacağını anlattı.

Pasif aksiyon gücü politikalarına ilişik değerlendirmelerde bulunan Âlim, müstevli döneminde kestirmece 37 bilyon lira bodur düzentileme ödeneği aktardıklarını söyledi.

Vedat Bilimci, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin sosyal oran olduğuna belen ederek, “Biz işverenlere düşman değiliz. Sermayeye düşmanlık yapmayız. Ama sermayenin amele düşmanlığını yapmasına cevaz etmeyiz. Bunu aynı unsur kendisine, sermayenin emekçi düşmanlığı yapmasının karşısında Türkiye Devleti vardır, Türkiye’nin hukuku vardır.” ifadesini kullandı.

“SGK’nin 952 milyar teklik dirimsel, 1 trilyon 40 bilyon lira gideri var”

Içtimai Güvenlik Kurumunun (SGK) tekaütlük ve esenlik alanlarında hizmet verdiğini anımsatan Bilim Adamı, sağlık ve sosyal güvenlik giderlerinin vekâlet bütçesinin yer cesim giderlerinden olduğunu belirtti.

Say ve Sosyal Asayiş Bakanı Âlim, sözlerini şöyle sürdürdü:

“SGK’nin 2022’bile 952 bilyon teklik geliri var. 1 trilyon 40 bilyon liralık dahi gideri var. 88 milyar açığımız var. Rakamsal adına bakıldığında şişman tıpkısı açıkça görünüyor. Öncelikle şurası hatırlatayım, bizim gelirin gideri istikbal oranı yüzdelik 91’dir. Tıpkısı birlikte milli gelire oranına okşamak lazım. Burada çok kısık sav bulunmayan. Biraz yıldır geçerli ve önümüzdeki yıl çıkmayı düşündüğümüz kabala bütçe uygulamasında Keyif Bakanlığının da giderleri var. Zımnında esasta sistemin haddinden fazla ateş olmadığını, hele tekaütlük sigortası sistemimizin gayet dengeli tıpkısı şekilde yürüdüğünün altını resmetmek isterim.”

Tekaütlük sisteminin önemine değinen Âlim, çap olarak vatandaşların emekliliklerini üstelik düşünmeleri gerektiğini dile getirdi.

Bilgin, 3600 melfuf göstergede özellikle tekaütlük dönemini kolaylaştıracak etraflıca düzenleme yaptıklarını belirterek, “Bazen grupların ‘Kapsamın dışında kaldık, yeterince istifade edemedik’ diye şikayetleri var. Bunların birlikte taleplerini dikkate alıyoruz, icabında bunlarla ait düzenleyici yıpranmamış icraat yapmaya de peyda olduğumuzu izah etmek isterim.” diyerek konuştu.

“EYT’yi boşluk ayı içerisinde Meclis’e ikram edeceğiz”

Gâh milletvekillerinin namına EYT konusuna ilişkin sorular yönelttiğini anımsatan Âlim, şöyle bitmeme etti:

“Meyan ayı içerisinde Meclis’e arz edeceğiz. EYT ile ilgilendiren bilinen, ezberlenmiş yanlışlar var. İsterseniz o yanlışları biraz düzelterek işe başlayalım. O yanlışlardan biri şu; ‘Milyonlarca EYT’li var…’ Bu milyonlarca EYT’li 5 milyondan başlıyor, 8 milyona büyüklüğünde çıkıyor. Bunlar akla yatkın değil. Rakamla ilişkin size bilgelik vereyim. Şu anda yaş şartını kaldırsak, emeklilikte yaşı bekleyenlerin sayısını tutum edebilir misiniz? Prim çağ sayısı, bakım yılı şartları duruyor. O şartları kaldıramayız. Şu anda yaş şartını kaldırırsak zor olabilecek, şartları dolduran 1,5 milyon koca var. Buradan benzeri sorti politikasının ortaya konulması amacıyla tıpkısı say yapılmıştır. Eskimemiş yılda uygulanacaktır. Bugün Meclis’e getirilmesiyle, önümüzdeki hafta getirilmesi ya da elan sonraki hafta getirilmesi arasında hiçbir fark yoktur. Doğrusu 2023’te uygulanacaktır. Cumhuriyet’in 100. yılında bu sevgili dahi çözülecektir.”

EYT’lilerin iri çoğunluğunu SSK primi ödeyen 4A’lıların oluşturduğunu ve yüzdelik 87’sinin tıpkısı aha çalıştığını bildiren Bilimci, EYT düzenlemesinin çıkmasıyla özel sektörün kıdem tazminatı sorunuyla yüz yüze kalacağını ifade etti.

Vekil Bilim Adamı, konunun taraflarının taleplerini değerlendirdiklerini, nöbet haritalarını belirlediklerini aktardı.

“Madenlerdeki teknolojik dönüşümü gerçekleştirmemiz geçişsiz”

Maden kazalarının bitmesi gerektiğini vurgulayan Bilimci, “Dünyadaki verilere baktığımız devir, Türkiye’deki hisse senedi kazaları yer koskocaman sorunumuzdur. Neden Türkiye’de iş kazaları arz kebir sorunlardan biri haline gelmiştir? Bunun birinci sebebi, aynı teknolojik gerilik var. Madenlerdeki teknolojik dönüşümü gerçekleştirmemiz lazım.” görüşünü paylaştı.

Mücahede ve Toplumsal Düzenlilik Bakanı Bilim Adamı, Bartın’ın Amasra ilçesindeki maden kazasına ait şu değerlendirmelerde bulundu:

“Ilçe olmadan 2 dönüş önce bitirmişler, raporlarını yazıyorlarmış. Müfettişler oradaydı. Ben ilave müfettişler görevlendirdim. İş güvenliği mevzuatına uygun elemanlar görevlendirdim kim tıpkısı zamanda maden mühendisi. Onların raporları geldi. Bu raporlar kamuoyuna değişik şekillerde karmaşık yansıdı. Bilcümle bunları değerlendirdiğimiz ahit, madende patlama olmadan geçmiş saat 11.00 civarında tıpkısı fan bozgunluk. Vantilatör bozulduktan sonraları değerlerde farklılaşma ortaya kullanılmış. Ne yapılması geçişsiz? İşletmenin hızlı hızlı işi durdurması lazım. Suçlamak amacıyla söylemiyorum ama tabloyu görmek üzere… Oradaki kusurları hüküm sürecine anlamaklık etmiştir. Bizim müfettişlerimizin tuttuğu raporlar birlikte savcılığa kavrama etmiştir.”

Olaya ilişik hazırlanan eksper raporunda dahi ara sıra problemlerin olduğunu dile getiren Âlim, “Yanlışlardan biri, beyaz zehir örgütlenmesi içerisinde MAPEG denilen bire bir yapı var. Erke Bakanlığımızın bünyesinde yani Eroin ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü. Onun değerlendirmelerini Faaliyet ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı müfettişlerinin altında vermiş. Sözde oraya bakarsanız Himmet Bakanlığının tıpkı müessesesiymiş gibi. Belki bilmedikleri amacıyla veya sehven yaptıkları bire bir hatalı cins. Aynı başka kusurlu de şu, gelgel değerlerini ölçerken işçilerin içki alması amacıyla ölçülen benzeri değer var, aynı bile madende patlama, yanma gibi tehlike oluşturabilecek muhtelif partikülleri denetlemek için tıpkı albeni değeri var, onlar ikisini birbirine karıştırmışlar. Bütün raporlar, veriler, buradaki suçluları, sorumluları cezalandıracaktır.” dedi.

“İşletme müdürüne kapalı hisse senedi sağlığı ve güvenliği gayrimümkün”

Vedat Bilim Adamı, bu sorunlar karşısında çalışkan büyüklenme almak gerektiğini vurgulayarak, şunları kaydetti:

“Bu konuda benzeri önerim var. Bunu yasa teklifi namına bile hazırlayıp Meclis’e göndereceğiz. Pratikte kurumsal bir ülkü var. Kurumsal tıpkı teşkilatlanma sorunu var. Nedir o; bizdeki İş Sağlığı ve Güvenliği Umumi Müdürlüğünün madenlerde denetim yapma yetkisi yok. Denetleme etme yetkisi kimde? Amme işletmelerinde vasıtasız idareye vabeste aynı mekanizmada. İşletmenin şahsen kendi zarfında iş güvenliği ve sağlığı müdürlüğü var, onda. Buradaki sevgili şu, pres müdürüne sınırlı hisse senedi sağlığı ve güvenliği olamaz. Onun otoritesi altında aranjman yapamaz. Çokça kebir tıpkı şeyden bahsediyorum.

Benzeri eksantrik sorun henüz var. Bilcümle işletmeler, yalnız madenler değil, özel aynı kuruluştan aksiyon sağlığı ve güvenliği hizmeti satın alıyorlar. Satın aldıkları hizmetin parasını ki ödüyor? Işveren ödüyor. Patronların evet birlikte işletmelerin ödediği hareket sağlığı ve güvenliği müessesesi işleyebilir mi? Bu geçtiğimiz yıllarda uygulanmış. Bunun uygulanabilirliği, pratik faydasının olmadığı degaje ortadadır. Ben tıpkısı kanun teklifi hazırlayacağım. Bunun değiştirilmesini öneriyorum.”

Amasra’daki maden kazasına ilgili Say ve Içtimai Düzenlilik Bakanlığının sorumluluğunun, müfettişler üzerinden tespitler fayrap etmek ve rapor alıştırmak olduğunu anlatan Bilim Adamı, şu bilgileri verdi:

“Müfettişler 3 şarttan bu madenleri kapatma yetkisine ashap. 2015’te bu madeni kapatmışız. Seçkin yıl dahi bu madene ceza kesmişiz. ‘Kim yeniden açtı?’ sorusu olağan. Bunu yargıya götürmüş maden işletmesi. Etki kararıyla küşade. Henüz farklı benzeri şey yapılmış. Bunun de bilinmesini isterim. Hemen madeni işletmeye açmamışlar, madeni kapatan müfettişlere birlikte tazminat davası açmışlar. Sevgili bitmeme ediyor. Biz bu madenin sorunlu olduğunu bilcümle raporlarımızla ortaya koymuşuz ama o dönem amacıyla bilcümle değerler, daima namına madende şu saatte patlamıyor birlikte bu saatte patlıyorsa orada benzeri ayar değişmesi var. O değer değişmesiyle ilgilendiren de bizim müfettişlerimizin tespitleri var. Ama gelişigüzel şeyden ilk bile MAPEG denilen Erke Bakanlığı bünyesindeki yapının birlikte bu işletmelerin ruhsatlandırılması ve işletilmesine diploma verdiğinin da bilinmesini isterim.”

Nazır Bilgin, Türkiye’deki iş kazalarının nazik ölçüde önlenebilir olduğunu bildiklerini ifade etti.

(Bitti)