Tıbbi sülükler civar halkına savmak kapısı oldu
SAMSUN UNESCO Dünya Arızi Miras Listesi’nde kayran kayran Kızılırmak Deltası’ndaki göllerden toplanan sülükler, ön halkının büyük benzeri sözleşme kaynağı haline geldi. Mahiye 8 ile 10 bin TL ortada kazanan vatandaşların sattığı sülükler hastanelerde, tababet merkezleri otama gayeli kullanılıyor.
Varis, tendon, damarsal sorunlar, kronikleşmiş mafsal ve kas hastalıkları gibi bir nice hastalığın tedavisinde beğenilen tıbbi sülükler doğadan dayanabilen şartlarda toplanıyor. Samsun’dahi kâin Türkiye’nin balaban sulak alanlarından biri olan Kızılırmak Deltası asma bıyığı popülasyonlarının genişlik ateş parçası olduğu sulak alanlar ortada düz alıyor. Kızılırmak Deltası’nda çevresinde diri vatandaşların çokları geçimini bu işten karşılıyor. Dizlerine büyüklüğünde mevrut akarsu seviyesine giren vatandaşlar önceki namına ellerindeki çubuklarla suya vuruyor. Akabinde ayaklarıyla ile suyu bulanıklaştıran vatandaşlar kendini gösteren sülükleri topluyor. Sülüklerin tanesi ise 17 ile 20 TL beyninde satılıyor.
“Bölgenin dirimsel kaynağı”
Kızılırmak Deltası’nda asma bıyığı toplayıcısı 41 yaşındaki Mukavemetli Idareci, “Balıkçılığın birlikte bu zaman sülüğü cem işi yapıyoruz. Sonunda ekonomimizi geliştirmek amacıyla aynı şeyler yapıyoruz. Bu asma bıyığı haddinden fazla hassas tıpkı canlıdır. Seçkin koşulda toplanmıyor. Bu sülüğü dercetmek amacıyla hava raporu çok önemlidir. Alelhusus rüzgar durumu çok önemlidir. Muhtemelen aynı saatler içerisinde çıkıyor. Suyu karıştırdığınız ant bulantıya mevrut bire bir canlıdır. Orada bir hayatiyet olduğunu hissettiği anda oraya akıllıcasına yöneliyor. Suya geçmiş adına sopalarla vuruyoruz. Ayaklarımızla suyu karıştırıyoruz. Orada tıpkı karışıklık çıkarıyoruz. Hareketli yanımıza geliyor, biz da topluyoruz. Sülük karşılık olarak biraz erdemli fiyatlardadır. Bu bölgenin dirimlik kaynağıdır. Bu işin zorluğu şita şartlarından suyun soğuk olmasıdır. Suyun ortamında bekleme süresi düşüyor. Mahiye bazında 8-10 bin civarında mal kazanabiliyorlar. Kızılırmak Deltası dışında sadece Yörükler Mahallesi’nde 60’a mail can asma bıyığı topluyor. Bu işi yapabilen, sülükleri toplayabilen, geçimini sağlayıcı, evine savuşturmak götüren adam bu büyüklüğünde. Ama çatal ağız büyük başka bölgelerden gelen insanlarla birlikte 200 civarı kişiyi buluyor. Bu da pahal tıpkısı ölçü oluyor” dedi.
“Sülüklerin sunu pahalı çıktığı aktarılma kış mevsimi”
Sülük toplayıcısı Yakup Şarap, “Sülükler genellikle sazlık aralarında yaşarlar. Rahat yerleri daha çok severler. Rüzgarın esmediği saatlerde ısıdam ortamda bulunurlar. Yumurtasını faziletkâr yerlere bırakırlar. Yumurtasının çıkması 1 kamer sürmektedir. Sular alçalıp kuru alanlar arttığında yumurtasının artık atmaktadır. Akarsu yükseldiği devir oradan dağılımını yapar ve otlar yeşerdikçe yavruları henüz gösterişsiz büyür. Sülükler genelde rahat ortamları bundan sonra severler. Sıkıntısız bataklığı artık severler. Topladığımız sülükleri 4-5 bildiğimiz alıcılar satın alıyor ve hastanelere ulaştırıyorlar. Genişlik fiyatlı olduğu aktarılma şita mevsimidir. Çünkü şita mevsiminde bir iki çıktığı amacıyla mevsimlerde pahalı olur” diyerek konuştu.
“Almanak averaj 8-10 milyon liralık mülk giriyor”
Yörükler Su Mahsulat Kooperatifi Başkanı Mehmet Şarap, “Bu bölgede ticari amaçlı balıkçılık faaliyetleri sürdürülüyor. Burada 3 nüsha kooperatif bulunuyor. Balıkçılığın yanı sıra burada tıbbi sülüklerde toplanıyor. Bu tıbbi sülüklerden yöre halkı geçimini sağlıyor. Tıbbi sülüklerden Bafra Ovası’na yıllık averaj 8-10 milyon liralık servet giriyor. Suyun çok faziletkâr veya sığ olduğu zamanlar asma bıyığı tutulmuyor. Alışılagelen seviyede olduğu devir çıkıyorlar. Mıntıka halkı bundan iri inikat sağlıyor” şeklinde konuştu.
Asma Bıyığı ve toplayıcılığı üzerine umumi bilgi
Tarım ve Orman İl Müdürlüğü’nden alınan bilgilere bakarak tıbbi asma bıyığı yetiştiriciliği modern tıpta çıkar yol üretiminde ve almaşık otama yöntemi namına kullanılıyor. Vücutta kâin çok ve zehirli kanın atılmasına yarayan tıbbi sülük tedavisi arabozan, kalp damar hastalıkları, romatizma hastalıkları, genel yorgunluk zayi, metabolizma hastalıkları, cilt hastalıkları kadar haddinden fazla muhtelif hastalıklara bereketli geldiği biliniyor. Türkiye, doğadan toplanan tıbbi sülüklerin ticaretinde dünyada belirleyici bire bir büyüklük konumunda bulunuyor. Dünya asma bıyığı ticaretinin yaklaşık yüzdelik 80’lik bölümü Türkiye’den karşılanıyor. Asma Bıyığı toplayıcılığı benzeri zamanda o yörenin halkı ortamında koca benzeri gelir kaynağı oluşturuyor. Bu anlamda Samsun sınırları içerisinde bulunan Kızılırmak ve Yeşilırmak Deltaları Türkiye’üstelik tıbbi asma bıyığı popülasyonlarının yeryüzü ruhlu olduğu sulak alan kompleksi durumunda bulunuyor. Arsıulusal sözleşmeler gereği doğadan toplanan tıbbi asma bıyığı ihracatına kota konuldu. 2023 yılı için Türkiye’den hep bin 500 kilogram asma bıyığı ihracatına cevaz veriliyor. Bu bağlamda ihracatı yapılan 1500 kg’lık asma bıyığı miktarının büyük kısmı Samsun’daki avlak sahalarından toplanarak dış satım izni alan firmalar vasıtasıyla daraç dışına gönderiliyor.
