Bitlis’in Adilcevaz ilçesinde, aylak köpeklerin ısırması sonucu akur tanısıyla tedavi gördüğü hastanede yaşamını yitiren 11 yaşındaki Mustafa Erçetin’in cenazesi zaman köyünde toprağa verildi. Türkiye’üstelik güzeşte yıl “kudurmuş riskli birlik” sebebiyle 250 bin hayat otama oldu.

Bitlis’in Adilcevaz ilçesinde, nabekâr köpeklerin ısırması sonucu kudurmuş tanısıyla otama gördüğü hastanede yaşamını yitiren 11 yaşındaki Mustafa Erçetin’mağara cenazesi, köyünde toprağa verildi

Acun Esenlik Örgütü (DSÖ) verilerine bakarak seçme yıl dünyada 59 binden aşkın kayırıcı kuduz zımnında yaşamını yitiriyor. Hastalık alelhusus Asya ve Afrika kıtalarında vâsi kendisine görülüyor.

Rastgele yıl Asya’dahi kısaca 35.000 kişinin Afrika’bile ise 21.000 kişinin akur hastalığına yakalandığı tahmin ediliyor.

Keyif Bakanlığı’nın açıklamasına göre, Türkiye’dahi yılda kısaca 250 bin kudurmuş yabansı birlik bildirimi yapılıyor ve bunların çoğunluğu da hastalıktan destek olmak amacıyla aşı programına alınıyor.

Vekillik, eş vakalarının çoğuna kuduz köpeklerin faktör olduğu ısırıkların bozukluk olduğunu kaydediyor.

Resmi verilere bakarak 2021 yılında Türkiye’dahi 250 bin 375 kuduz riskli bağlanak görülürken, bunlardan 3’ünde kuduruk hastalığı gerçekleşti.

2008 yılından bu yana kuduz vakaları incelendiğinde, genişlik çok 2014 yılında 4 kişinin kuduz olduğu görülüyor.

Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Eksperlik Derneği (EKMUD) Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Emine Temiz, Türkiye’birlikte seçme sene averaj 1-2 hadise görüldüğünü belirterek, 2022 verilerinin henüz paylaşılmadığını kaydediyor.

Basına yansıyan bilgilere bakarak bu sene yegâne vakanın Bitlis’te görüldüğünü belirten Temiz, “Kudurmuş riski artıyor diyemeyiz” değerlendirmesinde bulunuyor:

“Kuduruk riski artıyor diyemeyiz. 2008 yılından beri aşağı üst hep benzeri sayıda kuduz vakası görülmüş.”

“Takkadak belki farkındalık arttığı amacıyla, sağlık merkezlerine başvuran kuduruk riskli irtibat sayısının arttığını söyleyebiliriz.”

2008 yılında kuduruk riskli bağlantı sebebiyle hastanelere başvuran birey sayısı 190 binken, 2021 yılında bu nüsha 250 bine çıkıntı. İnsanlar daha şuurlu ayrımsız şekilde aşı olmaya gitmişler.”

“Elden buradaki artıştan yola çıkarak, kuduruk riski artmıştır diyemeyiz. İnsanların farkındalığı ile da ilişkin gibi, siftinlik kalık birlikte cins.”

Belirti görülmeden geçmiş otama şart

Belirtileri görülmeye başladıktan sonraları tedavisi sıfır ve ölümle sonuçlanan tıpkı hastalık olan akur, enfeksiyon hastalıkları içinde arz efdal ahiret yolculuğu oranına erbap.

Belirtilerin görülme süresinin dört dolaşma büyüklüğünde bodur olabileceği gibi; 27 ay, 6 yıl ve hassaten 19 yıla büyüklüğünde uzayan vakaların üstelik olduğu belirtiliyor.

Semptomların ortaya çıkmasından sonra aşıların yarar etmediği ve ortalama 18 gün sonradan hastanın hayatını kaybettiği biliniyor.

Dr. Parlak, “Enfeksiyon hastalıkları içerisinde hastalık geliştikten sonradan genişlik çok öldüren çor bu, ahiret yolculuğu oranı çokça erdemli. Klinik bulgular ortaya çıktıktan sonraları iyileşen vakalar haddinden fazla nadir ama onların da tanısıyla ilişik şüpheler var” diyor.

Fakat belirtiler başlamadan önce makbul aşılama ve diğer tedavilerle bu ölümsek hastalıktan kurtulabilmek gibi.

Erçetin’in öldüğü tıpkı bölgede temaslı rahatsız taraması yapılırken, köpek tarafından ısırıldığını söyleyen apayrı ayrımsız bala zamanında aşı ve immunglobulin uygulanması ile hastalığa yakalanmaktan kurtuldu.

Parlak, “Isırılan bölgeye bakarak, virüs miktarına göre alamet tayin süresi değişebiliyor. Mikrobun alınmasından belirti gösterilmesine kadar güzeşte müddet ortalama 1-3 ay. Amma yıllar sonraları işaret tanıdık vakalar da var” diyor.

O yüzden bire bir akur şüphesiyle karşılaşıldığında, katiyetle, on paralık yemeden içmeden ayrımsız keyif kuruluşuna gitmek gerektiğini söylüyor:

“Kuduz virüsünün girişinin ve ilerlemesinin durdurulması için sunma oylumlu merhale acı içine basınçlı bereketli akarsu verilerek, yaranın su ve sabunla 10-15 zaman temizlenmesidir. Bu şekilde kuduruk hastalığı %90 oranında önlenmiş evet.”

“Hakeza aynı temasla yüz yüze geldiklerinde bildirme evvel yapmaları müstelzim şey artağan akarsu ile bölgeyi yıkamak. Bizim üzere en yüce husus, geçmiş müdahaleyi bereketli akarsu ile yazmak. Elan sonra sunma mümasil keyif kuruluşuna başvurulmalıdır.”

Yüzde 36 oranında sığırlardan bulaşıyor

Dr. Temiz, Türkiye’deki kuduruk vakalarının %90 oranında evcil hayvanlardan bulaştığını kaydediyor. İlk tam köpeklerden bulaşan kuduzlar bulunuyor.

Temiz, Türkiye’deki vakaların %43 oranında köpeklerden, %36 oranında sığırlardan bulaştığını kaydediyor ve “En çok gördüğümüz bulaş yolu efsanevi ısırıklarından tükürükle bulaşmadır” diyor:

“Dünya Sağlık Örgütü’hangi bakarak Türkiye, akur açısından endemik mıntıka yerine değerlendiriliyor. Çünlü vaka oranı sürekli bitmeme ediyor. Kuduz Türkiye’da Afrika evet dahi Asya’nın muhtemelen bölgelerinde olduğu büyüklüğünde vahim değil ama tekrar de temas olasılığı fazla.”

Ak Pak’a bakarak, sokaktaki seçkin hayvana birlikte kudurmuş riski gözüyle bakmamak gerekiyor. Sahi bütün temaslar da kuduzla sonuçlanmıyor.

Peki, bir sığırda evet birlikte köpekte kudurmuş riski olduğunu zahir anlayabiliriz? Bembeyaz, “Hayvanda sinirlilik, kansızlık, saldırganlık ve ısırma isteği görülüyor” diyor:

“Yutma güçlüğüne mecbur kendisine ağzının kenarlarından salyalar akıyor evet üstelik ayaklarında felçler görebiliriz, bu hayvanlardan uzak durmamız ve en gücük sürede ekincilik orman müdürlüğüne olgun vermemiz gerekiyor.”

İnsanlardaki belirtilerini ise, “dokunaklı, derbent ağrısı, çıban ağrısı, işkembe bulantısı, asabiyet ve önceki ısırılma yerindeki yanma ve karıncalanma hissi haddinden fazla karakteristik tıpkısı ilinek. O bölgede bire bir karıncalanma olması genelde buna bel ediyor” şeklinde sıralıyor.

Uzmanlar kuduruk hastalığı ve kuduz riskli bağlanak olgularıyla mücadelede liyakatli olabilmek üzere olguların kayıtları düzenli tutulması, aşılanmamış hayvanlarının oral yemleme ile ilkah çalışmalarına devam edilmesi ve halkın erken müracaat konusunda bilinçlendirilmesi gerektiğini söylüyor.