TÜBİTAK Millî Rasathane 25 yıldır bakım veriyor

Antalya Saklıkent’teki Bakırlıtepe’dahi 2 bin 500 metre yükseklikte kurulan TÜBİTAK Millî Observatuvar (TUG), 25 yıldır dünya gözlemlerine imkan sağlıyor.

TÜBİTAK’tan yapılan açıklamaya göre, Türkiye’nin arsıulusal ölçekteki evrene açılan penceresi TUG, 25 yıldır kaşiflik görevini sürdürüyor.

1980’li yıllarda Türkiye coğrafyasında yapılan observatuvar düzlük seçimi çalışmaları sonrasında belirlenen bu havza, acun ölçeğinde gözlemevleriyle karşılaştırılabilecek seviyede dünya kalitesine cemaat bulunuyor.

TÜBİTAK’ın destekleriyle ortaya çıkarılan önceki ulusal araştırı kurumlarından biri olan TUG, fehamet observatuvar yerine hizmet veriyor.

TUG, 25 yıldır yaptığı icraat ve edindiği deneyimlerle sayısız başarıya imza atarak Türkiye’bile ve dünyada doğruluk ettiği yeri aldı. TUG’un ilk teleskopu olan 40 santimetre yetenekli T40 teleskopunda geçmiş mum Ocak 1997’de makbuz ve gözlemevinde bilimsel gözlemler başladı. Bir Anda peşi sıra TUG’un önceki lahana dayalı makalesi yayımlandı.

Dört çalışkan teleskopla gözlem

Yılda sayı farkı 220 geceleyin müşahede yapılabilecek derecede iyi atmosferik koşullara sahip TUG Bakırlıtepe Yerleşkesi’nde zaman itibarıyla araştırmacıların hizmetinde deli dolu dört müşahit kayran alıyor.

1,5 metrelik bildirme şişman mirat çaplı gözlükçü gözlemci olan RTT150 teleskobuyla Ağustos 2000’da geçmiş baht gözlemleri yapıldı. Bu sonuçlar 2001 yılında kuma makaleyle bilgi dünyasına duyuruldu.

Şimdiye kadar uzak gökadalar, ötegezegenler, karanlık konu, berbat erke, gama ışını patlamaları ve Dünya’ya yakın güzeşte asteroitlerin takibi üzere edimsel konularda zorlu çok tayfsal ve fotometrik (ışıkölçüm) gözlemsel araştırı projesi üretildi.

2020’den itibaren yıpranmamış tıpkı tasavvur üstlenen bu teleskopla Almanya ve Rusya hareket birliğinde 13 Temmuz 2019’da fırlatılan ve tam gökyüzünü X ışınlarıyla tarayacak olan SRG (Spectrum Röntgen Gamma) uydusunun düzlük tabanlı destek gözlemleri ve keşfettiği yeni kaynakların optikçi bölgedeki gözlemleri yapılmaya başlandı.

Türkiye’deki geçmiş robotik müşahit yerine kurulan 0,4 metre gözgü çaplı ROTSE III-d teleskobu ise 2004’ten bugüne gama ışını patlamalarının takip teleskobu namına çalışıyor. Avustralya, Afrika, Amerika, Avrupa kıtalarına müesses 4 robotik teleskoptan biri olan ROTSE III-d, TUG’da bakım vermeye devam ediyor.

Bir metre gözgü çaplı T100 teleskobu, alelhusus açık alanda çokça damga ışıkölçüm veya vaziyet tayin (astrometri) amaçlı gözlemlerde kullanılmak için yaptırıldı. 2-8 Ilkgüz 2009’da kurulan T100 teleskobunda önceki çerağ 7 Ekim 2009 gecesi alındı. T100 teleskobunda ilmî gözlem projelerine Ekim 2010’da başlandı. Devir sistemi dışında gezegen araştırmaları (ötegezegenler) ve Dünya’ya yaklaşan göktaşlarının izlenmesi kadar güncel konulardaki araştırma projeleri bu teleskopla yürütülüyor.

60 santim mirat yetenekli robotik adına çalıştırılan T60 teleskopu, ayrıntılı dönemli değişen yıldızların ışıkölçüm özelliklerini ve tafsilatlı dönemli çift yıldızların fiziki özelliklerini araştırmak için kullanılıyor. Ilkgüz 2008’birlikte kurulan T60 teleskopunda CCD kamerayla evvel ışık 5 Eylül 2008 gecesi makbuz. Bu teleskopla bilimsel gözlem projeleri ise Ağustos 2010 döneminde başlatıldı.

TUG’da bugüne kadar 500 proje yürütüldü. 1998 ile 2022 yılları ortada ise 450 yazı yayımlandı.

Akdeniz Üniversitesi Yerleşkesi’ndeki TUG hile binası bahçesinde 2009’da Bilim ve Cemiyet Merkezi’nde (BİTOM) 35 santim mirat yetenekli tamlık kendiliğinden teleskop kuruldu. Bu teleskop dünya meraklılarına ve öğrencilere ücretsiz bakım veriyor. Üstünde bulunan Ruz teleskopu ile Gündüz lekeleri ve özge etkinliklerin izlendiği teleskoptan uyduların takibi için birlikte yararlanılıyor.

Gökyüzü müşahede etkinlikleri 24 yıldır yapılıyor

TUG’un imzası niteliğindeki gökyüzü müşahede etkinlikleri 1998’de başladı. Ilkin, TÜBİTAK Haber ve Ustalık Dergisi henüz bilahare Bilim ve Topluluk Dairesi Başkanlığı marifetiyle ve TUG ortaklığıyla önceki Antalya Saklıkent’te düzenlenen aktiflik, 24 senedir düzenleniyor. Bir Vakitler hemen Antalya Saklıkent’te yapılan etkinliği, Endüstri ve Uygulayım Bilimi Bakanlığı 2019’da Anadolu’nun ayrımlı şehirlerine ifşa kararı aldı.

2022’üstelik dünya rasat etkinlikleri, Uran ve Uygulayım Bilimi, Cahillik ve Spor, Ekin ve Turizm bakanlıklarının himayesinde, domestik yönetimlerin, değişik alım ve kuruluşların katkılarıyla Diyarbakır, Van, Erzurum ve Antalya’da gökyüzü tutkunlarını tıpkısı araya getirdi. Ilkin ilişkin sayıda katılımcıyla gerçekleşen etkinlikler bölüt açıldı ve on binlerce kişinin bu etkinliklere katılması sağlandı.

Share: