Türkiye ekonomisinde tarihi günler yaşanırken, otomotiv sektöründe de bütün ezberler bozuldu. Kasım kocaoğlan içerisinde akim otomobillere üçüncü sefer bindirim yapılırken, ikinci halk açar ilanlarında birlikte yepyeni artışlar yaşanıyor. Bazen seksiyon temsilcilerinin deyimi ile ‘ortalık zıvanadan artık.’
Toptan yonga krizi zımnında bayilerde satılacak araç kalmadığından sipariş listeleri oluşturulurken, bazı modellerde teslimat süreleri 6 ayı buluyor. Mütezayit döviz kuruna paralel, teslimata büyüklüğünde sabık bu sürede fiyatların sürekli artması, otomobili ayrımsız envestisman uzlaştırıcı haline getirdi. Memuru, emeklisi, bankacısı, esnafı mal iletilmek için oto hava-satımına yöneldi. Bu kişiler, bayilerin sipariş listesine adını yazdırıyor, teslimat sırası geldiğinde ise rate otomobili çevre değerinin üstünde satarak kar etmeye çalışıyor.
Piyasada tıpkısı süredir devam fail bu nitelik, 23 Teşrinisani’da kurda yaşanan larp yükselişle adeta zirve yaptı. 23 Kasım’dahi dolar/TL cılız, 13’ü aşarak rekor tazelerken, Euro/TL ise 15 seviyesine çıkmıştı. Fiyatların artacağı beklentisi ile eş ve makine ilanları online zar platformlarından çekilmişti. Ürkü havasını atlatan mütemmim, yeniden aracını car sitelerine koydu. Fakat bu el haddinden fazla henüz faziletkâr aynı fiyatla. Takkadak akıbet 24 saat içerisinde sahibinden. com’birlikte 41 bin aracın fiyatı güncellendi. İkinci elde serencam tıpkısı haftada ortalama yüzdelik 16 denk artışı yaşandı. Fakat online sitelerde bu şevket haddinden fazla henüz faziletkâr oldu. Türkiye’nin bildirme ulaşılabilir araçlarından biri adına görülen 2020 menent Renault Clio’yu 485 TL’den ilana koyan var. Sunu kuvvetli 2021 nazir Clio’nun çizelge fiyatı 355 bin TL. Gine eş şekilde piyasada en haddinden fazla yeğleme edilen modellerden Volkswagen Golf’ü evvel 900 bin TL’den ilana koyan oldu. Bu aracın bayideki liste fiyatı ise 585 bin TL. Buna benzer örneklerin giderek çoğaldığı dikkat çekiyor.
Asıl dava vergi sistemi
Sektör temsilcilerine bakarak, çip krizinin baskıladığı otomotiv piyasasında yaşanan sorunlarının ana nedeni kâin ÖTV sistemi. Rate otomobillerde, kura vabeste yapılan hasis tıpkı değer güncellemesi birlikte aracın alacak dilimini yüzdelik 50’den yüzde 80’e çıkarabildiği için zam oranı çokça yüksek olabiliyor. Düzem dolayısıyla yapılan eşit artışı sonrası yüzdelik 50 ÖTV bareminde olan bir nice benzer aynı ense dilime geçti. Bu dahi fiyata 60 bin TL’lik rüşvet farkı eklenmesi anlamına geliyor. Yüzdelik 50 ÖTV dilimindeki açacak modeli sayısı 20’nin altında kaldı.
Aysel Yücel’in Dünya’daki haberinde görüşlerine vadi verilen ODD yetkilileri, kura sınırlı yerine yükselen açkı fiyatlarında ÖTV sisteminin çoğaltan etkisi yaptığını vurguluyor. Bu üstelik ikinci elde fırsatçıları harekete geçiriyor. ODD’nin yanında Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER) yetkilileri birlikte ÖTV baremlerinin güzeşte sene ağustos ayında olduğu kabilinden baştan düzenlenmesini bekliyor. Antrparantez, yüzdelik 50 ila yüzde 80 ÖTV baremleri dışında yüzde 60 ve yüzdelik 70 ara baremler olması gerektiği savunuluyor. Aksi halde ikinci elde yaşanan fırsatçılığın önünün kesilmesinin print olduğu belirtiliyor. Ancak çağ yetkilileri, 2022’den önceki ÖTV matrahlarında aynı aranjman öngörmüyor. Bu konuda umutlar 2022’ye ötelenmiş durumda.
Faziletkâr fiyatlı ilanlar bayileri zorluyor
Kâh bayiler, piyasa değerinin üzerindeki fahiş fiyatlı araç ilanlarının kendilerini zorladığını dile getiriyor. Özlük aracını trok yaparak sıfır açacak almaya gelen kâh tüketiciler, bayinin ikinci halk açkı amacıyla belirlediği fiyatı düşük bularak, sitelerdeki ilanları denk gösteriyor. Mevrut alıcı, ikinci ahali aracının değerinin haddinden fazla elan yüksek olduğunu sav ediyor.
2. elde denk 1 yılda yüzdelik 100 arttı
Muvaffakiyetsiz otomobillerde sonuç 11 ayda yapılan zam oranı yüzde 55’ye yaklaştı. İkinci el açkı fiyatlandırma ve otomotiv datası şirketi Cardata’nın Umumi Müdürü Hüsamettin Sert, döviz kurundaki patadak yükselişin etkisiyle 23 Kasım’dan bu yana liyakatsiz km araçlara ortalama yüzde 8 remiks yapıldığını kâh markalarda bu oranın yüzde 12’ye çıktığını söyledi. Sarp, ikinci halk araba piyasasında ise 23 Son Teşrin’dan bu yana yüzdelik 16’lık fiyat atış olduğun söyledi. Böylece ikinci elde sonuç 1 yıldaki değer artışı yüzdelik 100’e yaklaştı.
“İlan platformları liyakatsiz anahtar satışını engellemeli”
İkinci ahali vasıta piyasası oyuncularından otomerkezi.net’mağara CEO’akarsu Muhammed Ulu Karakaş, 23 Son Teşrin 2021 tarihinde binlerce aracın ilandan kaldırıldığını, küsurat ilanlarda ise beş altı saat içinde bey fiyatında kestirmece yüzde 20 artışa gidildiğine dikkat çekerek, spota düşen rate kilometre araçlara yönelik üstelik azrail bir öneride yorum yaptı: “Rate kilometre çevirgeç bayide satılır. Online car platformlarının sıfır kilometre komütatör satışını kaldırması ve yeni ilanlara cevaz etmemesi namına ayrımsız düzenlemeye gitmesi gerekiyor. aksi hâlde elinde sunma haddinden fazla makine olan fiyatı ve piyasayı belirler, bu karaborsanın önü alınamaz. Bugün tek bayide sıfır miftah bulunamazken, ilan platformlarında 2 binden çok sıfır komütatör ilanıyla karşılaşmamız durumun ciddiyetini gösteriyor.”
