Hititlerin başkenti Hattuşa’daki Yerkapı Tüneli’nde keşfedilen 249 yıpranmamış hiyeroglif (antika döneme ilgilendiren tıpkısı abece sistemi) ile Eti medeniyetinin geleneklerine ilişik bakir bilgilere ulaşılması hedefleniyor.
Anadolu’nun evvel medeniyetlerinden Hititlerin başkenti Çorum’un Boğazkale ilçesindeki Hattuşa Harabelik Yeri’nde 1907’bile başlayan kazı bilimsel kazılar, Alman Arkeoloji Enstitüsünden Prof. Dr. Andreas Schachner başkanlığında devam ediyor.
Farklı mutluluk ve üniversitelerden kazı bilimci, Hititolog ve tıpkı eksperlik alanından bilgi insanlarının alay malay yürüttüğü kazılarda 80 metre uzunluğunda, binlerce taş kullanılarak düz yazı edilen Yerkapı Tüneli’nde tahminî 3 bin 500 sene önce çizildiği aritmetik edilen kullanılmamış simgeler bulundu.
Kazı ekibinden Mardin Artuklu Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Bülent Genç, 13 Ağustos’ta öğrencilerle fotoğraf yutmak amacıyla harabelik yerinde gezdiği tam Yerkapı Tüneli’nin mutedil kısmındaki taşlara hakikat boya ile çizildiği tahmin edilen simgeleri ayırt etti.
Tünelde 249 simgeyi tayin eden Canlı, keşfini hafriyat başkanı Schachner ile paylaştı. Schachner dahi Yerkapı ve simgelerin 3 boyutlu taramasını yaptırarak, hiyeroglifleri haber dünyasına kazandırdı.
Simgelerin, tünelin her sezon sayı farkı sıcaklığa ehil olması, güneş ve baran girmeyen sakil tıpkı ortamda bulunması kabil nedenlerle binlerce yıldır bozulmadan günümüze ulaştığı hesap pusulası ediliyor.
Simgelerin ne anlamları taşıdığıyla ilişik himmet başlatıldı
Schachner, AA muhabirine, tanrıların betimlendiği değerlendirilen 249 hiyeroglifle ait değişik eksperlik alanlarından vukuf insanlarının incelemesinin sürdüğünü söyledi.
Hattuşa’da arkeolojik hafriyat çalışmalarının 1907’bile Yerkapı’dan başladığını, bugüne büyüklüğünde kendisi bile dahil hafriyat fail herkesin onlarca sefer tünelden geçtiğini fakat kimsenin hiyeroglifleri ayırt etmediğini dile getiren Schachner, keşfin arkası sıra İstanbul Üniversitesinden Hititolog Doç. Dr. Metin Alparslan’ın simgelerin hangi anlamları taşıyor olabileceğini tespit etmek amacıyla çalışmalara başladığını aktardı.
Hattuşa’nın zirvesinde meydan alan Yerkapı Tüneli’nin Hititler üzere sonuç evre yüce olduğunu vurgulayan Schachner, eskimemiş kâin hiyerogliflerle tünelin hangi amaçla kullanıldığını henüz dolgunca irfan imkanı bulacaklarına işaret etti.
Tüneldeki hiyerogliflerin benzerlik gösterdiğine dikkati calip Schachner, “Simgeleri bilgelik dünyasıyla paylaştığımızda Hititlerle ilgilendiren çalışan rüfeka fikir yürütecek ve buna bakarak ihtimal ayrımsız, belki birkaç düşün oluşacak. Burada bütün 249 Rum hiyeroglifi belirledik ancak bütünü birbirinden ayrımlı değil. Mecmu 8 gruba ayırabiliyoruz. Onlar bize şöyle teceddüt katıyor içtimai açıdan. Boya ile yazıldıkları amacıyla çıktı grafiti tarzında yorumlamamız geçişsiz. Acul işlenmiş ve çabuk bile anlaşılsın diye niteleyerek yapıldığını düşünüyoruz.” dedi.
Küçük Asya’üstelik bulunan hiyerogliflerin çoğunun zat anlamlarını barındıran abidevi kitabe ya de mühürlerde görüldüğünü anlatan Schachner, tüneldeki simgelerin keşfi ile Eti döneminde hiyeroglifin haddinden fazla elan hoşgörülü şekilde kullanıldığı görüşünün oluştuğunun altını çizdi.
Arkeolojik açıdan yeni benzeri husus keşfetmenin heyecanını yaşadıklarını dile getiren Schachner, şunları kaydetti:
“Hititleri en haddinden fazla çivi mukayyet metinlerden biliyoruz ancak görüyoruz kim Hititler ve Eti kültürünün içinde ayrıksı ve Anadolu’evet özgün ayrımsız yazı sistemi bile var. İşin ilginç tarafı, Eti devleti yıkıldıktan bilahare başlı yazısı kayboluyor amma Anadolu hiyeroglifleri kullanılmaya devam ediyor. İç Anadolu’nun cenup kısmında, hele Güneydoğu Anadolu’dahi çıpa çağı döneminde, yani Hititleri strateji eden zamanlarda 400 sene henüz bu forma yazıtların kullanıldığını görüyoruz.”
