Amastris Antik Kenti’nde tılsımlı olduğuna inanılan amulet bulundu
BARTIN – Amastris Antik Kenti istirdat kazıları sırasında üstünde kürtaj hutut kayran alan piramidal formda taş amulet (tılsımlı olduğuna inanılan şuurluluk) bulundu.
‘Tılsımlı Nesne’ (Amulet) bulundu. Bölgede elan önceki eşi benzerine rastlanmayan, Anadolu’daki kazılarda ise Roma Dönemi tabakasında bulunmuş muttarit niteliğindeki tılsımlı nesnenin önümüzdeki günlerde Amasra Müzesi’nde sergilenmesi bekleniyor. Fenikeliler aracılığıyla Sesamos adı ile geçmiş kuruluşu M.Ö. 12. Yüzyıla raci, Miletoslular, Kimerler, Lidyalılar, Makedonyalılar, Romalılar, Bizanslılar ve Cenovalılar üzere birçok medeniyete eş sahipliği yapmasının arkası sıra 1460 yılında Fatih Melik Mehmet aracılığıyla fethedilerek Osmanlı’evet katılan Amasra’nın yer altında artan tarihi, kazı çalışmalarıyla çağ yüzüne çıkarılıyor.
2014 yılında Milli Eğitim Bilimi Bakanlığı’na ilkokul yapılması için bağışlanan alanda, inşaat yapımı başlamadan geçmiş Amasra Müze Müdürlüğünün yapmış olduğu muayene kazıları esnasında Roma Dönemine tarihlendirilen mimarlık unsurlara rastlanmış ve bahis konusu düzlük koruma altına alınmıştı. Akabinde tıpkısı alanda 2017 yılında gine Amasra Müze Müdürlüğü Başkanlığında istirdat kazıları başlamış ve önceki etapta tapınak namına memul yapıda çokça sayıda dergi, bülten başlığı ve mimarlık parçalar ortaya çıkarılmıştı.
Tarihi sütun ve bilinçlilik çağ yüzüne çıkarıldı
Doğal liman görevi gören koyları dolayısıyla tarihte makro tıpkı liman kenti ve tecim merkezi olarak konumlanan Amasra’daki hafriyat çalışmaları Hars Bakanlığının destekleriyle Amasra Müze Müdürlüğü Başkanlığında ve Bartın Üniversitesinin bilimsel danışmanlığında sürdürüldü. 2022 yılının Haziran ayında başlayan kazı çalışmalarıyla alay malay henüz netlik kazanmasa da “stoa” olduğu değerlendirilen alanda şu ana büyüklüğünde bir nice tarihi bülten ve şey çağ yüzüne çıkarıldı.
Firez ve Turizm Bakanlığı Ekin Varlıkları ve Müzeler Umumi Müdürlüğü Kazılar ve Araştırmalar Daire Başkanlığının destekleriyle Amasra Müze Müdürlüğü Başkanlığında, Bartın Üniversitesinin ilmî danışmanlığında gerçekleşen ve 2022 yılının Haziran ayında başlayan Amastris Antika Site istirdat kazılarında Roma İmparatorluk ve Bizans Dönemlerine ilgili yüze yakın sikke; maden, cam, kemikten yapılmış iki yüzden fazla tezyifkâr buluntu bölüm yüzüne çıkarıldı.
Söz konusu çalışmanın yapıldığı mimarinin ölçüleri ise; ortaya çıkarılan devasa sütunları, korinth dergi başlıkları ve kayırıcı bina elemanları ile kısaca 9 metre olarak belirlendi. 4 ay süren istirdat kazıları sırasında ahit yüzüne çıkarılan ve arkeoloji dünyası özellikle kalkmak için güneş meraklılarını heyecana boğan sunu yetişkin gelişmelerden biri ise üzerinde kazıma çizgilerin düz aldığı piramidal formdaki ‘Tılsımlı Nesne’ (Amulet) oldu.
Eşi benzerine rastlanmayan muttarit
Batı Karadeniz bölgesi genelindeki antik şehir kazılarında daha geçmiş eşi benzerine rastlanmayan, Anadolu’daki istirdat kazılarında ise Roma Dönemi tabakasında bulunmuş yeknesak niteliğindeki tılsımlı nesnenin ünik tıpkı im olduğu ve önümüzdeki günlerde da Amasra Müzesinde sergileneceği öğrenildi. Eserin Anadolu’daki kazılarda Roma yapısında bulunmuş düzenli olduğunu kaydeden Bartın Üniversitesi Arkeoloji Anabilim Dalı Başkanı Öğr. Üyesi Doç. Dr. Fatma Bağdatlı Çam, “Öncelikle Amasra Müzesi hafriyat başkanlığında düzenlenen Amastris Antika Kent Istirdat Kazısı 2022 çalışmaları sırasında söz konusu eseri tespit etmiş bulunmaktayız. ve eserimiz M.S. 2. yüzyıla tarihlenen ve mermerden mensur edilmiş olan tıpkısı roma yapısının içerisinde M.S. 2. asır ortalarına tarihlenen yeniden tabakalarda ele eski olan ünik bir eserdir. Amulet kendisine tanımladığımız piramidal formda, ayak tabanı kısmı dördül, art kısmı piramidal formda ve obsidyenden yapılmış aynı soy amulet kendisine tanımladığımız ayrımsız nişane. Eserimizin aya kısmında tıpkısı figür kayran almakta. İnsize yani kürtaj çizgilerle betimlenmiş olan Akdarı dininden tanıdığımız tanrı BES’in biçimlendiğini, betimlendiğini görüyoruz. Eserin kayırıcı kısmındaysa demotik yerine isimlendirilen bozuk Darı dinindeki Hieroglif harflerin Roma döneminin başlarında yıpranmamış dinin demotik adına isimlendirdiğimiz kod karakterleri ile tılsımlı sözlerin yer aldığını görüyoruz. Eserin üzerindeki kod karakterleri bile entrika ettiği siper anlamına meni etmekte. Aynı nevi tılsımlı şuurluluk olarak döneminde aynı kişinin üzerinde taşıdığı, kötülüklerden, hastalıklardan tevakki etmek, ne anlamda korumasını istiyorsa o şekilde üzerinde taşıdığı tılsım benzeri şuurluluk adına tanımlayabiliriz. Bölgede kesinlikle yegâne olduğunu söyleyebiliriz. Anadolu’dahi da aynı Roma yapısında kazılar sırasında Roma tabakasında bulunmuş olan yeknesak olduğunu söyleyebiliriz ferah ferah” dedi.
“Heyecanlandıran aynı tespitti”
Kazılarda periyot yüzüne çıkarılan tılsımlı nesnenin cümbüş verici tıpkı tayin olduğunun birlikte altını çizen Doç. Dr. Çam, “Az Çok cesim ayrımsız tespitti bizim üzere. Heyecanlandıran tıpkı tespitti. Bunun sebebi öncelikle Roma İmparatorluk dönemine ilgilendiren nazik bir yapıda çalışırken, Roma tabakalarında hakeza tıpkı asur akamenid çalışkan, asur akadenid dönemlerinden bildiğimiz ıstampa mühürlere benzeyen bire bir formda yapılmış hakeza tıpkısı amuletin hakeza bir yapıda tespit edilmesi bizim üzere oldukça önemliydi. O yüzden bundan sonraki çalışmalarımızda dahi bu mührün orijinalinde hangi anlamı taşıdığını ve üstünde taşıyan kişinin tıpkısı rahip mi, kült görevlisi mi, esenlik ya bile asayiş için mı bunu taşıdığını belki da bire bir lejyonda vazifeli askerin Doğu seyahatleri sırasında evet de Doğudaki görevi sırasında belki bile bulup buraya getirip getirmediği konusundaki ortaya sâdır soru işaretlerini aydınlatmak için elimizden geleni yapacağız” şeklinde konuştu.
Tılsımlı nesneyle ilgili ilmî çalışmaların sürdürüleceğini de sözlerine ekleyen Doç. Dr. Çam, “Kültür Bakanlığı Hars Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün izin ve destekleriyle bu kazıyı gerçekleştirebildik. Tıpkı zamanda Bartın Valiliği ve Amasra Kaymakamı Ölçü Perçi’ye dahi verdiği destekten dünya teşekkürname ediyoruz” dedi.
